می‌دانید که جوشکاری فرایندی صنعتی محسوب می‌شود، که با کمک آن انسان توانسته است برای ساخت وسایل مورد نیاز خود، قطعات را به صورت دائمی به یکدیگر متصل کند. با توجه به روش‌های مختلفی که برای انجام این اتصال وجود دارد، بسته به نوع نیاز می‌توان هر کدام را انتخاب کرده و مورد استفاده قرار داد. نکته‌ی قابل توجه این است که در تمام روش‌ها اتصال از طریق ذوب کردن و یا با فشار مکانیکی و حتی ترکیبی از هر دو انجام می‌گردد. با تمامی این تفاسیر می‌دانید که همه‌ی کارهای صنعتی از جمله جوشکاری خطرات و مضرات خاص خود را دارند که در صورت رعایت نکردن موارد ایمنی می‌توانند تاثیرات جبران‌ناپذیری بر سلامت انسان داشته باشند. به همین سبب ما این مقاله را با عنوان «خطرات جوشکاری در بلند مدت» برای شما عزیزان آماده کرده‌ایم تا به خوبی بر تمام جنبه‌های این شغل آشنا باشید و اهمیت رعایت نکات ایمنی را در حین انجام کار بشناسید. 

جایگاه جوشکاری در زندگی امروز

اگرچه موضوع اصلی این مقاله در خصوص خطرات جوشکاری است، اما پیش از پرداختن به آن لازم است تا جایگاه جوشکاری را در زندگی امروز خود بدانید. همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، جوشکاری فرایندی است که در طی آن دو قطعه با استفاده از ذوب شدن و یا فشار مکانیکی به صورت دائمی به یکدیگر متصل می‌شوند. ضرورت پیدایش جوشکاری برای آسان ساختن زندگی انسان بوده است. می‌دانید که به طور طبیعی قطعات یکپارچه و مناسب را نمی‌توان پیدا کرد. به همین سبب و برای ساخت وسایل مورد نیاز انسان مجبور شد روش‌هایی ابداع کند تا زندگی خود را پیش ببرد. جوشکاری یکی از این موارد بود. برای آشنایی بیشتربا جوشکاری و روش های آن می توانید مقاله "آموزش اصول و ترفندهای جوشکاری" را مطالعه کنید.

پس از پیدایش این صنعت، استفاده از آن گسترش یافت به گونه‌ای که امروزه از جوشکاری در تمامی صنایع استفاده می‌شود. در نتیجه می‌توان گفت که بسیاری از صنایع امروزی بدون جوشکاری رسما از کار می‌افتند. با وجود اهمیت بالای جوشکاری در زندگی امروز، باید بدانید که این کار خطرات زیادی نیز به دنبال دارد که سلامت جوشکاران را به خطر می‌اندازد.

آشنایی با انواع فرایندهای جوشکاری

برای آن که خطرات جوشکاری را بهتر بشناسید، لازم است توضیح مختصری در خصوص انواع فرایندهای جوشکاری ارائه کنیم تا بدانید برای انجام هر یک از این فرایندها جوشکار باید از چه مواد و وسایلی استفاده کند. همچنین می توانید با مراجعه به "سیر تا پیاز انواع فرایندهای جوشکاری" اطلاعات بیشتری در این باب کسب کنید.

در حالت کلی می‌توان فرایندهای جوشکاری را به دو دسته تقسیم کرد. جوشکاری ذوبی و جوشکاری غیر ذوبی یا جامد.

جوشکاری ذوبی

در فرایندهای جوشکاری ذوبی با استفاده از موارد مختلفی در نقطه‌ی اتصال دمای بالا ایجاد می‌گردد تا قطعات و یا فلز پرکننده به نقطه‌ی ذوب برسند. پس از ذوب شدن قطعه مولکول‌های مذاب در یکدیگر ادغام شدم و با سخت شدن آن جوش انجام می‌گیرد. بدیهی است که این روش‌ها به علت ایجاد مذاب، جوشکاری ذوبی نام گرفته‌اند. برای تهیه بهترین دستگاه های جوش ذوبی، به سرای جوش و برش در اینسرا مراجعه کنید.

از  انواع روش‌های مهم در این دسته می‌توان به جوشکاری قوس الکتریکی، جوشکاری لیزری، جوشکاری الکترونی و جوشکاری اکسی گاز اشاره کرد. در هر مورد منبع ایجاد حرارت متفاوت است.

جوشکاری غیر ذوبی

در جوشکاری غیر ذوبی، اساس کار بر استفاده از فشار مکانیکی برای اتصال دو قطعه است. ممکن است در این روش نیز از ایجاد حرارت و دمای بالا نیز استفاده گردد اما اتصال در حالت جامد و با استفاده از اهرم فشار انجام می‌گیرد.

روش‌های شناخته شده در فرایند جوشکاری غیر ذوبی جوشکاری مقاومتی، جوشکاری اصطکاکی، جوشکاری انفجاری، جوشکاری فراصوتی و نورد هستند.

خطرات جوشکاری چه هستند؟

حال که با انواع روش‌های انجام جوشکاری آشنا شدید، می‌دانید که برای هر کدام، جوشکار باید از مواد و وسایل خاصی استفاده کند تا بتواند اتصال میان دو قطعه را شکل دهد. از آ‌ن‌جا که فرایندهای شیمیایی برای روند جوشکاری استفاده می‌شود، این حرفه را می‌توان شغلی پرخطر محسوب کرد. به همین علت باید خطرات جوشکاری را به خوبی بشناسید تا بتوانید نکات ایمنی و لازم را به خوبی رعایت کنید.

خطرات جوشکاری را می‌توان در کوتاه مدت و بلند مدت به صورت مجزا بررسی کرد. با این وجود می‌توان گفت که خطرات جوشکاری در بلند مدت بیشتر موجب نگرانی افراد می‌شود. از همین رو توصیه می‌شود تا بدون توجه به نوع و زمان کار، جوشکار از تمامی لوازم ایمنی در هنگام انجام کار استفاده کرده و در رعایت نکات ایمنی سهل‌انگاری نکند.

مضرات و خطرات جوشکاری در کوتاه مدت

اولین خطر کوتاه مدت را می‌توان استنشاق دود ناشی از جوشکاری دانست. با توجه به ایجاد دمای بالا در نقطه‌ی اتصال، ذراتی همچون اکسیدهای مس، روی و منگنز در هوا پراکنده خواهند شد. تنفس هوای حاوی این ذرات در فاصله‌ی 4 الی 12 ساعت منجر به ایجاد نوعی تب به نام تب دود جوش در فرد می‌شود. این تب عوارضی همچون تب و لرز، سرفه، خستگی، درد قفسه سینه، تشنگی، احساس تهوع، درد عضلات و حس طعم فلز در دهان را دارد.

علاوه بر آن جوشکاری می‌تواند منجر به آسیب به چشمان فرد، ایجاد مشکلات گوارشی، حالت تهوع و استفراغ و کم اشتهایی در جوشکار شود.

مضرات و خطرات جوشکاری در بلند مدت

در بلند مدت خطرات جوشکاری می‌تواند جدی‌تر باشد. در صورتی که فرد جوشکار موارد و نکات ایمنی را به خوبی رعایت نکند و خود را در معرض عوامل آسیب‌زا قرار دهد، در نهایت دچار برخی از مشکلات سلامت می‌گردد. مواجه شدن با فلزات (آلومینیوم، مس، منگنز، آهن، نیکل، کروم، کادمیوم) و گازهای (اوزون و  گازهای نیتروژن‌دار) مختلفی که در فرایندهای جوشکاری مورد استفاده قرار می‌گیرند و همچنین دمای بالا برای ایجاد اتصال و حضور مواد رادیوگرافی که برای درزگیری که در کارگاه‌های جوشکاری استفاده می‌شود، از مواردی هستند که می‌توان به عنوان عوامل خطرآفرین در جوشکاری شناخت.

علاوه بر آن به علت وجود آزبست در برخی از سطوح جوشکاری احتمال رسوب آن در ریه‌ها در صورت عدم استفاده از ماسک و لوازم ایمنی و در نتیجه افزایش احتمال ابتلا به سرطان وجود خواهد داشت. از همین رو توصیه می‌شود در تمام فرایند جوشکاری و به ویژه در نزدیکی سطوح حاوی آزبست، حتما از ماسک و لباس ایمنی استفاده نمایید.

شناخت خطرات جوشکاری

اگر بخواهیم خطرات جوشکاری در بلند مدت را به صورت کامل شرح دهیم، لازم است این خطرات را پس از دسته‌بندی، به محیط کاری نیز ربط بدهیم. اگرچه جوشکاری می‌تواند بر اساس نیاز، در محیط‌های باز نیز انجام گیرد، اما در حالت کلی جوشکاری در کارگاه‌ها انجام می‌گیرد که در اینجا به صورت کامل آن‌ها را بیان خواهیم کرد.

در یک دسته‌بندی کلی خطرات جوشکاری به موارد زیر تقسیم می‌شوند:

• آلودگی صوتی ناشی از انجام جوشکاری
• ایجاد گاز و دودهای ناشی از فرایندهای جوشکاری
• ایجاد نور و اشعه در حین جوشکاری
• خطرات جوشکاری در فضای بسته
• حالت قرارگیری بدن جوشکاری در حین اجرای فرایند

خطرات آلودگی صوتی ناشی از جوشکاری

یکی از خطرات جوشکاری در بلند مدت مرتبط با آلودگی صوتی در کارگاه‌های جوشکاری است. این صدای بلند می‌تواند سبب ایجاد آسیب به شنوایی، وز وز گوش، تحریک اعصاب و همچنین ایجاد حس سوت کشیدن در گوش گردد. علاوه بر آن تحقیقات نشان داده است که برخی از فاکتورهای خونی از جمله کاهش و افزایش قند خون در نتیجه‌ی در معرض آلودگی صوتی بودن می‌باشد.

• روش پیشگیری از آسیب‌های ناشی از آلودگی صوتی

در این موارد استفاده از پلاک گوش یا گوشی توصیه می‌شود. در حالت معمول استفاده از کلیه‌ی لوازم ایمنی لازم است اما استفاده از محافظ گوش در هنگامی که صدای ایجاد شده موجب می‌شود تا صدای مکالمه عادی را به سختی بشنوید، ضروری خواهد بود.

پلاک گوش داخل مجرای گوش قرار می‌گیرد اما گوشی، تمام بخش خارجی گوش را نیز پوشانده و ایمنی بالاتری برای شما ایجاد خواهد کرد.

ایجاد گاز و دودهای ناشی از فرایندهای جوشکاری

در برخی از انواع جوشکاری همچون جوشکاری استیلن گاز، با سوختن گاز حرارت لازم برای ذوب شدن و جوش ایجاد می‌شود. اما این سوختن گاز استیلن با کاربید سبب ایجاد گاز و دودهای سمی می‌شود که می‌توانند در سیستم تنفسی نفوذ کرده و در ریه‌ها رسوب کنند. اگرچه گاز استیلن بدون بو می‌باشد، اما بوی بد ناشی از جوشکاری با آن به علت وجود هیدروژن سولفوره شده در کاربید به عنوان ناخالصی است.

از خطرات استشمام این گاز بر اساس میزان و غلظت می‌توان به سرفه، سردرد، سرگیجه، ریزش اشک، مشکلات تنفسی و گوارشی و حتی بیهوشی و مرگ اشاره کرد.

• روش پیشگیری از خطرات ناشی از ایجاد دود و گاز

برای پیشگیری از خطرات ناشی از استشمام گازهای سمی باید از کلاه ماسک مخصوص جوشکاری استفاده شود. همچنان که در محیط کارگاه لازم است سیستم تهویه قوی و جریان هوای تمیز وجود داشته باشد تا این خطرات به حداقل میزان خود برسند.

ایجاد نور و اشعه در حین جوشکاری

از جمله اشعه‌هایی که در حین فرایندهای جوشکاری تولید می‌شود می‌توان به نورهای مرئی و UV که همان نور طبیعی و مصنوعی تولید شده از سوی لامپ‌ها برای بهتر دیدن محیط اطراف استفاده می‌شوند، می‌باشد. اشعه‌های فرابنفش و مادون قرمز که به علت ایجاد مذاب از فلزات و همچنین نقطه جوش تولید می‌شوند؛ می‌توانند آثار بسیار بدی روی چشمان جوشکار ایجاد کنند. از جمله این آثار می‌توان به خشکی و سوزش چشم، قرمز شدن و افزایش حساسیت به نور، خارش، خیرگی، ایجاد ورم ملتحمه و آب مروارید اشاره کرد. برای آشنایی با درمان  خانگی برق زدگی به مقاله 10 روش جدید درمان خانگی برق زدگی جوشکاری مراجعه کنید.

• روش پیشگیری از خطرات اشعه‌های جوشکاری

جهت پیشگیری از آسیب‌های ناشی از اشعه و نور ایجاد شده در حین جوشکاری، بهتر است از عینک‌ها یا ماسک مخصوص دارای شیلد جاذب اشعه‌های مادون قرمز و فرابنفش استفاده کنید.

خطرات جوشکاری در فضای بسته

فضای بسته، عموما به قسمتی کوچک و بدون تهویه لازم گفته می‌شود که فرد ناچار است فرایند جوشکاری را در آن انجام دهد. خطرات ایجاد شده در محیط بسته به سرعت می‌توانند به شرایطی بحرانی تبدیل شوند. برای مثال دود و گازهای سمی و شیمیایی در یک محیط کوچک به غلظت خطرناکی خواهند رسید و همچنین اشعه‌ها می‌تواند تاثیر بالاتری روی چشم جوشکار داشته باشند.

• روش پیشگیری از خطرات جوشکاری در فضای بسته

برای کاهش خطرات در این فضا سیستم تهویه هوا باید به خوبی کار کرده و از استفاده گازهای اشتعال‌زا و البته اکسیژن باید پرهیز شود. بهتر است فردی که این کار را بر عهده می‌گیرد، آموزش‌های لازم را در زمینه دیده باشد و کمربند ایمنی و سایر لوازم نجات را همراه خود داشته باشد. سایر لوازم غیر ضروری همچون سیلندرها و کپسول‌ها بهتر است به بیرون منتقل شوند و از روشن کردن و استفاد از مشعل‌ها و کلیه خطوط نیرو خودداری گردد.

حالت قرارگیری بدن جوشکار در حین اجرای فرایند 

از دیگر مشکلاتی که ممکن است در بلند مدت برای جوشکار ایجاد شود، مشکلات ناشی از قرارگیری بدن در پوزیشن‌های نامناسب و خارج از حالت معمول است. برخی از جوشکاران به ویژه در هنگام اجرای فرایندهای جوشکاری در قسمت‌های مختلف بدن خود را در حالت نامتعارفی قرار می‌دهند که سبب ایجاد دردهای مفصلی، آسیب به ستون مهره‌ها و خمیده شدن آن و گرفتگی‌های عضلانی می‌شود.

• روش پیشگیری از خطرات ناشی از قرارگیری در پوزیشن نامناسب

برای پیشگیری از عوارض ناشی از این مورد بهتر است بدن خود را در بهترین حالت بدون فشار قرار دهید. در صورت عدم امکان، بهتر است در فواصل معین زمانی بین کار استراحت کرده و حرکت کنید، همچنین توصیه می‌شود برای بلند کردن اجسام سنگین روشی اصولی را در پیش بگیرید.

جمع‌بندی

در این مقاله که با عنوان «خطرات جوشکاری در بلند مدت» خدمت شما عزیزان ارائه شد، به انواع خطراتی که ممکن است در حین یا پس از جوشکاری با آن‌ها مواجه شوید، پرداخته شد. می‌دانید که جوشکاری از فرایندهای صنعتی پرخطر است و توصیه می‌شود پیش از پرداختن به آن حتما نکات ایمنی را به خوبی بشناسید و با به کارگیری آن‌ها علاوه بر استفاده از لوازم و لباس ایمنی، به انجام کار مشغول شوید. برای تهیه تجهیزات ایمنی قابل اطمینان می توانید به سرای ایمنی سر بزنید.

با آرزوی سلامتی و تندرستی برای شما